නිපුණතා මට්ටම 8.2 –
|
ඇල්කේන, ඇල්කීන හා ඇල්කයිනවල රසායනික ප්රතික්රියා ඒවායේ ව්යූහය පදනම් කර ගනිමින් විමර්ශනය කරයි. |
කාලච්ඡේද ගණන –
|
14 |
ඉගෙනුම් ඵල –
|
- ඇල්කේනවල C-C හා C-H බන්ධනවල නිර්ධ්රැවීය ස්වභාවය නිසා ඒවා ධ්රැවීය ප්රතිකාරක කෙරෙහි ප්රතික්රියාශීලී නොවීම පැහැදිලි කරයි.
- මෙතේන්වල ක්ලෝරිනීකරණයේ මුක්ත ඛණ්ඩක යන්ත්රණය පැහැදිලි කරයි.
- ඇල්කීනවල අසංතෘප්තතාව හා වැඩි ඉලෙක්ට්රෝන ඝනත්වය නිසා ඒවා ඉලෙක්ට්රෝෆිලික (ඉලෙක්ට්රෝනකාමී) ආකලන ප්රතික්රියාවලට දක්වන නැඹුරුතාව පැහැදිලි කරයි.
- ඇල්කීන හයිඞ්රජන් හේලයිඩ සමග සිදු කරන ප්රතික්රියාවේ යන්ත්රණය ලියා දක්වයි.
- ඇල්කීන වලට හයිඞ්රජන් හේලයිඩ ආකලනය වීමේ දී සෑදෙන කාබෝකැටායනවල ප්රතික්රියා අතරමැදි ලෙස හඳුනා ගනියි.
- ප්රාථමික, ද්වීතීයික හා තෘතීයික කාබෝකැටායනවල සාපේක්ෂ ස්ථායිතාව සංසන්දනය කරයි.
- අතරමැදි ඵල ලෙස සෑදෙන කාබෝ කැටායනයේ ස්ථායිතාව අනුව හයිඞ්රජන් හේලයිඩ ආකලනය කුමන දිශාවට සිදු වේ ද යන්න හඳුනා ගනියි.
- බ්රෝමීන් අණුවේ සිදු වන ධ්රැවීකරණය හේතුවෙන් ඇල්කීන හා බ්රෝමීන් අතර ප්රතික්රියාව ද පළමු ව Br+ ආකලනය වීමෙන් සිදු වන ඉලෙක්ට්රොෆිලික ආකලන ප්රතික්රියාවක් බව හඳුනා ගනියි.
- ඇල්කීන හා බ්රෝමීන් අතර ප්රතික්රියාවේ යන්ත්රණය ලියා දක්වයි.
- ඇල්කීන, තනුක සල්ෆියුරික් අම්ලය හා ජලවිච්ඡේදනය වී සෑදෙන අවසාන ඵලය ලියා දක්වයි.
- ඇල්කීන, උත්ප්රේරක හයිඞ්රජනීකරණයෙන් ලැබෙන ඵල ලියා දක්වයි.
- ඇල්කීන, ක්ෂාරීය පොටෑසියම් ප’මැංගනේට් සමග ප්රතික්රියාවෙන් ලැබෙන ඵල ඒවායේ වර්ණ විපර්යාස සමග ලියා දක්වයි.
- ඇල්කයිනවල අසංතෘප්තතාව හා අධික ඉලෙක්ට්රෝන ඝනත්වය
හේතුවෙන් ඒවා ඉලෙක්ට්රොෆිලික ආකලන ප්රතික්රියාවලට දක්වන
නැඹුරුතාව පැහැදිලි කරයි.
- Br2 ,HX, තනුක H2 SO4 /Hg2+ සමග දක්වන ඉලෙක්ට්රොෆිලික ආකලන ප්රතික්රියා ලියා දක්වයි.
- Ni/Pt/Pd ඇති විට ඇල්කයින, හයිඞ්රජන් වායුව දක්වන ප්රතික්රියා ලියා දක්වයි.
- ඇල්කයින Pd / BaSO4 / ක්වීනොලින් ඇති විට සිදු වන භාගික හයිඩ්රජනීකරණයෙන් ලැබෙන ඵල ලියා දක්වයි.
- අග්රස්ථ හයිඞ්රජන් ඇති ඇල්කයින ඒවායේ මුහුම්කරණ අවස්ථාව හේතුවෙන් ඇති වන ආම්ලිකතාව නිසා ලෝහ මගින් විස්ථාපනය වන බව හඳුනා ගනියි.
|
පාඩම් සැලසුම් සඳහා උපදෙස් –
|
- ඇල්කේනවල සංතෘප්ත ස්වභාවයත්, ඇල්කීන හා ඇල්කයිනවල අසංතෘප්ත ස්වභාවයත්
සාකච්ඡා කරන්න.
- C-C හා C-H බන්ධන වල නිර්ධ්රැවීය ස්වභාවය අනුව ඇල්කේනවල අක්රිය ස්වභාවය
පැහැදිලි කරන්න.
- මුක්ත ඛණ්ඩක යන්ත්රණය යොදා ගනිමින් මෙතේන්, ක්ලෝරීන් සමඟ ප්රතික්රියා කරන ආකාරය සාකච්ඡා කරන්න.
- යන්ත්රණය, සම විච්ඡේදනය, විෂම විච්ඡේදනය සහ මුක්ත ඛණ්ඩක දාම ප්රතික්රියා යන පද හඳුන්වා දෙන්න.
- ඇල්කීන හා ඇල්කයිනවල ලාක්ෂණික ප්රතික්රියා වර්ගය ඉලෙක්ට්රොෆිලික ආකලන ප්රතික්රියා වන බව එවාට අදාළ යන්ත්රණ සැලකිල්ලට ගනිමින් පැහැදිලි කරන්න.
- ඇල්කීන, හයිඞ්රජන් හේලයිඩ සමග ප්රතික්රියාවේ දී සෑදෙන අතරමැදි කාබෝකැටායන සහ ප්රාථමික ද්විතීයික හා තෘතීයික කාබෝකැටායනවල ස්ථායිතාව පිළිබඳව සාකච්ඡා කරන්න.
- අග්රස්ථ හයිඞ්රජන් පරමාණු ඇති ඇල්කයිනවල ආම්ලික ස්වභාවය සෝඩියම්, සෝඬේමයිඞ්, ඇමෝනීය කියුප්රස් ක්ලෝරයිඞ් හා ඇමෝනීය සිල්වර් නයිට්රේට් වැනි ප්රතිකාරක භාවිත කරමින් පැහැදිලි කරන්න.
|
අදාල පරීක්ෂණ –
|
- බ්රෝමීන් ජලය හා ක්ෂාරීය පොටෑසියම් ප’මැංගනේට් යන ප්රතිකාරක සමග ඇල්කීන හා ඇල්කයින දක්වන ප්රතික්රියා නිරීක්ෂණය කරන්න.
- ඇමෝනීය කියුප්රස් ක්ලෝරයිඞ් හා ඇමෝනීය සිල්වර් නයිට්රේට් සමග අග්රස්ථ හයිඞ්රජන් ඇති ඇල්කයින දක්වන ප්රතික්රියා නිරීක්ෂණය කරන්න.
|
ඇගයීම් හා තක්සේරුකරණය –
|
- බ්රෝමීන් ජලය හා ක්ෂාරීය පොටෑසියම් ප’මැංගනේට් භාවිත කර ඇල්කීන හා ඇල්කයිනවලින් ඇල්කේන වෙන් කර හඳුනා ගැනීමට ඇති හැකියාව අගයන්න..
- ඇල්කේන. ඇල්කීන හා ඇල්කයින දෙන ලද ප්රතිකාරක සමඟ දක්වන ප්රතික්රියාවලින්ලැ බෙන ඵල පෙරයීමට ඇති හැකියාව අගයන්න.
- ඇල්කේන, ඇල්කීන හා ඇල්කයිනවල විෂය නිර්දේශයට අදාළ ප්රතික්රියා යන්ත්රණ ලිවීමට ඇති හැකියාව අගයන්න.
|