14 ඒකකය – කර්මාන්ත රසායනය හා පරිසර දූෂණය

නිපුණතාව 14.0 –

නිපුණතා මට්ටම 14.1 –

කාලච්ඡේද ගණන –

ඉගෙනුම් ඵල –

• රසායනික කර්මාන්තයක් සැලසුම් කිරීමේ දී සැලකිය යුතු මූලික සාධක ලැයිස්තු ගත කරයි.
• කර්මාන්තයකට අමු ද්‍රව්‍ය තෝරා ගැනීමේ දී සැලකිය යුතු සාධක විස්තර කරයි.
• මැග්නීසියම්, සෝඩියම් හයිඞ්රොක්සයිඞ් (පටල කෝෂ ක්‍රමය), සබන් හා සෝඩියම් කාබනේට් (සොල්වේ ක්‍රමය) යන ද්‍රව්‍යවල නිෂ්පාදනයට අදාළ රසායනික මූලධර්ම විස්තර කරයි.
• සබන්වල ගුණාත්මක බව රැක ගැනීමට අනුගමනය කළ යුතු පිළිවෙත් විස්තර කරමින් විද්‍යාගාරයේ දී සබන් නියැදියක් පිළියෙල කරයි.

පාඩම් සැලසුම් සඳහා උපදෙස් –

• අප අවට පරිසරයේ රසායනික කර්මාන්ත ස්ථාපිත කිරීමට ඇති හැකියාව සොයා බැලීමට සාකච්ඡාවක් ගොඩ නගන්න.
• වර්තමානයේ ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටුවා ඇති රසායනික කර්මාන්ත පිළිබඳ ව විමසන්න.
• රසායනික කර්මාන්තයක් සැලසුම් කිරීමේ දී සලකා බැලිය යුතු සාධක පිළිබඳ ව සාකච්ඡා කරන්න.
• කර්මාන්තයක් සදහා ස්වාභාවික අමු ද්‍රව්‍ය තෝරා ගැනීමේ දී සලකා බැලිය යුතු සාධක විස්තර කරන්න.
• අමුද්‍රව්‍යයක් ලෙස මුහුදු ජලය භාවිත කර ලුණු නිෂ්පාදනයේ දී ලැබෙන බිටර්න් ද්‍රාවණය
  මගින් මැග්නීසියම් නිස්සාරණය කිරීමේ ක්‍රමය (ඩව් ක්‍රමය) හා එයට අදාළ භෞතික රසායනික මුලධර්ම පැහැදිලි කරන්න.
• මැග්නීසියම්වල ප්‍රයෝජන ලැයිස්තු ගත කරන්න.
• පටල කෝෂ මගින් සෝඩියම් හයිඞ්රොක්සයිඞ් නිෂ්පාදන කිරීමේ ක්‍රමය හා එහි භෞත-රසායනික මූලධර්ම පැහැදිලි කරන්න.
• සෝඩියම් හයිඞ්රොක්සයිඞ් හා සෝඩියම් හයිඞ්රොක්සයිඞ් නිෂ්පාදනයෙන් ලැබෙන අතුරුඵලවල ප්‍රයෝජන ලියා දක්වන්න.
• සොල්වේ ක්‍රමය මගින් Na₂CO₃ නිෂ්පාදනය කිරීමේ ක්‍රමය හා එහි භෞත-රසායනික මුලධර්ම පැහැදිලි කරන්න.
• සෝඩියම් කාබනේට්වල ප්‍රයෝජන සදහන් කරන්න.
• සෝඩියම් කාබනේට් නිෂ්පාදනයේ දී ලැබෙන අතුරු ඵල නැවත භාවිත කිරීමේ
  වැදගත්කම ඉදිරිපත් කරන්න.
• සබන් නිෂ්පාදනයේ පියවර හා එහි භෞත – රසායනික මුලධර්ම පැහැදිලි කරන්න.
• සබන් නිෂ්පාදනයේ දී ලැබෙන අතුරු ඵලයක් වන ග්ලිසරෝල්වල ප්‍රයෝජන ඉදිරිපත් කරන්න.

අදාල පරීක්ෂණ –

• රසායනාගාරයේ දී සබන් සාම්පලයක් සෑදීම.

ඇගයීම් හා තක්සේරුකරණය –

• කණ්ඩායම් ක්‍රියාකාරකමක් ලෙස අධ්‍යයනය කරන ලද සියලු ම කර්මාන්ත සම්බන්ධ කර ගැලීම් සටහනක් නිර්මාණය කිරීමට ඇති හැකියාව අගයන්න.

නිපුණතා මට්ටම  14.2 –

කාලච්ඡේද ගණන –

ඉගෙනුම් ඵල –

• ඇමෝනියා, නයිටි්‍රක් අම්ලය හා සල්ෆියුරික් අම්ලය යන සංයෝගවල නිෂ්පාදනයට අදාළ භෞත-රසායනික මූලධර්ම භාවිත කරමින් ඒවායේ නිෂ්පාදනය හා ප්‍රයෝජන විස්තර කරයි.

පාඩම් සැලසුම් සඳහා උපදෙස් –

• හේබර් ක්‍රමය මගින් ඇමෝනියා නිෂ්පාදනය සිදු කරන ක්‍රමය හා එහි භෞත – රසායනික
  මූලධර්ම පිළිබඳ සාකච්ඡා කරන්න.
• ඇමෝනියාවල ප්‍රයෝජන සඳහන් කරන්න.
• ඔස්වල්ඞ් ක්‍රමය මගින් HNO₃ අම්ලය නිෂ්පාදනය සිදු කරන ක්‍රමය හා එහි භෞත – රසායනික මුලධර්ම සාකච්ඡා කරන්න.
• HNO₃ අම්ලයේ ප්‍රයෝජන සදහන් කරන්න
• ස්පර්ශ ක්‍රමය මගින් H₂SO₄ අම්ලය නිපදවීමේ ක්‍රමය සහ සහ එහි භෞත – රසායනික මුලධර්ම පිළිබඳ සාකච්ඡා කරන්න.
• H₂SO₄ අම්ලයේ ප්‍රයෝජන සදහන් කරන්න.

ඇගයීම් හා තක්සේරුකරණය –

• H₂, N₂සහ O₂ අමුද්‍රව්‍ය ලෙස භාවිත කරමින් NH₄NO₃ සාම්පලයක් සංස්ලේෂණය  කරන ආකාරය දැක්වීමට අදාළ තුලිත රසායනික සමීකරණ ලිවීමට ඇති හැකියාව අගයන්න. (එහි දී ඔබ ඉහත උගත් කර්මාන්ත පිළිබඳ දැනුම උපයෝගී කර ගන්න)

නිපුණතා මට්ටම 14.4 –

කාලච්ඡේද ගණන –

ඉගෙනුම් ඵල –

• බහුඅවයවක, ඒකඅවයවක හා පුනරාවර්තන ඒකකය හඳුන්වයි.
• නිදසුන් ඇසුරින් බහුඅවයවක, ස්වාභාවික හා කෘත්‍රිම ලෙස වර්ගීකරණය කරයි.
• බහුඅවයවීකරණ ප්‍රතික්‍රියා වර්ගය අනුව බහුඅවයවක වර්ගීකරණය කරයි.
• දෙන ලද නිදසුන්වල ව්‍යූහය (ඒකඅවයවක, බහුඅවයවකය හා පුනරාවර්තී ඒකකය) ගුණ හා ප්‍රයෝජන හඳුනා ගනියි.
• ප්ලාස්ටික් ආකලන ද්‍රව්‍ය හා ඒවායේ පාරිසරික ආචරණ විස්තර කරයි.
• ස්වාභාවික රබර්වල ව්‍යූහය, ගුණ හා ප්‍රයෝජන විස්තර කරයි.
• රබර් වල්කනයිස් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය විස්තර කරයි.
• රබර් කැටි ගැසීමේ ක්‍රියාවලිය හා එය වැළැක්විය හැකි ආකාරය පැහැදිලි කරයි.

පාඩම් සැලසුම් සඳහා උපදෙස් –

• එදිනෙදා ජීවිතයේ දී භාවිත කරන බහු අවයවක පිළිබඳ ව පෙර දැනුම විමසන්න.
• එම බහුඅවයවකය විවිධ ආකාරයේ නිර්ණායකවලට අනුව බෙදා වෙන් කිරීමට
  සලස්වන්න.
• ඒක අවයවකය හා පුනරාවර්තන ඒකකය පැහැදිලි කරමින් බහුඅවයවකය හඳුන්වා දෙන්න.
• පිළියෙල කරගන්නා ක්‍රමය අනුව සියලු ම කෘත්‍රිම බහුඅවයවකය ආකලන බහුඅවයවකය හා සංඝනනය බහුඅවයවකය ලෙස වර්ගීකරණය කරන්න.
• අදාළ ප්‍රතික්‍රියා යොදා ගනිමින් ආකලන බහුඅවයවකය (පොලිතීන්, පොලිටෙෆ්ලෝන්,
  පොලිස්ට්රීන්, PVC) හදුන්වා දෙන්න.
• අදාළ ප්‍රතික්‍රියා දක්වමින් සංඝනන බහුඅවයවකය ලෙස නයිලෝන් හා පොලිඑස්ටර්
  හඳුන්වා දෙන්න.
• ත්‍රිමාන බහු අවයවයකට නිදසුනක් ලෙස බේක්ලයිට් ව්‍යූහය ඉදිරිපත් කරන්න.
• ඉහත සඳහන් කරන ලද බහුඅවයවකයවල ප්‍රයෝජන සඳහන් කරන්න.
• ආකලන ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ ව සාකච්ඡා කරන්න (පිරවුම්, වර්ණක, ගිනි ප්‍රතිරෝධී ද්‍රව්‍ය).
• බහුඅවයවකය භාවිතයෙන් සිදු වන පාරිසරික බලපෑම සාකච්ඡා කරන්න.
• ස්වාභාවික බහුඅවයවකයයක් ලෙස ස්වාභාවික රබර් හඳුන්වා දෙන්න.
• රබර්වල ව්‍යූහය යොදා ගනිමින් එහි ප්‍රත්‍යාස්ථතාව පැහැදිලි කරන්න.
• රබර්වල යාන්ත්‍රික ගුණ වැඩිකරන ක්‍රමයක් ලෙස වල්කනයිස් කිරීම පිළිබඳ ව පැහැදිලි කරන්න.
• රබර් කිරිවල සංයුතිය, කැටි ගැස්වීමේ ක්‍රම සහ කැටි ගැසීම වළක්වන අයුරු ඉදිරිපත් කරන්න.
• රබර් කිරි කැටි ගැස්වීමෙන් මගින් ඝන රබර් ලබා ගන්නා බව අවධාරණය කරන්න.

ඇගයීම් හා තක්සේරුකරණය –

• පොලිතීන්, PVC, ටෙෆ්ලෝන් ආදී බහුඅවයවකයවල ඒකඅවයවක, පුනරාවර්තන ඒකක, බහුඅවයවකය හඳුනා ගැනීමට ඇති හැකියාව අගයන්න.
• බහුඅවයවකයවල ප්‍රයෝජන ලියා දැක්වීමට ඇති හැකියාව අගයන්න.

නිපුණතා මට්ටම 14.3 –

කාලච්ඡේද ගණන –

ඉගෙනුම් ඵල –

• ටයිටේනියම් ඔක්සයිඩවල නිෂ්පාදනය සහ ඊට පදනම් වන භෞත – රසායනික මූලධර්ම විස්තර කරයි.
• ටයිටේනියම් ඩයොක්සයිඞ්වල ප්‍රයෝජන විස්තර කරයි.
• ධාරා ඌෂ්මකය භාවිත කරමින් යකඩ නිස්සාරණයේ භෞත- රසායනික මූලධර්ම විස්තර කරයි.

පාඩම් සැලසුම් සඳහා උපදෙස් –

• ශ්‍රී ලංකාවේ ඇති ටයිටේනියම් භව හා ඒවා ඇති ස්ථාන පිළිබඳ ව විමසන්න.
• රූටයිල් මගින් ටයිටේනියම් ඩයොක්සයිඞ් නිෂ්පාදනය කිරිමට අදාළ ප්‍රධාන පියවර පැහැදිලි කර ටයිටේනියම් ඩයොක්සයිඞ් හි ප්‍රයෝජන සඳහන් කරන්න.
• යකඩ නිස්සාරණයේ ප්‍රධාන පියවර පැහැදිලි කරන්න.
• යකඩවල ප්‍රයෝජන සඳහන් කරන්න.

ඇගයීම් හා තක්සේරුකරණය –

• එදිනෙදා ජීවිතයේ දී ටයිටේනියම් හා ආශ්‍රිත සංයෝගවල ප්‍රයෝජන ලියා දක්වීමට ඇති හැකියාව අගයන්න.

නිපුණතා මට්ටම 14.5 –

කාලච්ඡේද ගණන –

ඉගෙනුම් ඵල –

• අමුද්‍රව්‍යවල පුනර්ජනනීය ප්‍රභවයක් ලෙස ශාක පිළිබඳ ව විස්තර කරයි.
• ග්ලූකොස් මගින් එතනෝල් හා විනාකිරි නිෂ්පාදනවලට අදාළ ප්‍රතික්‍රියා ලියා දක්වයි.
• ජෛව ඩීසල් නිෂ්පාදනය විස්තර කරයි.
• සගන්ධ තෙල් ශාකවලින් නිස්සාරණය කර ගන්නා සංකීර්ණ, වාෂ්පශීලි සංයෝග ලෙස විස්තර කරයි. සගන්ධ තෙල්, නිස්සාරණයේ දී භාවිත කෙරෙන මූලධර්ම පැහැදිලි කරයි.
• එතනෝල්, විනාකිරි, සගන්ධ තෙල් හා ඩීසල්වල ප්‍රයෝජන ප්‍රකාශ කරයි.
• විද්‍යාගාරයේ දී කූරුඳු කොළවලින් කූරුඳු තෙල් නිස්සාරණය කරයි.
• විද්‍යාගාරයේ දී ජෛව ඩීසල් සාම්පලයක් පිළියෙල කරයි.
• විද්‍යාගාරයේ දී විනාකිරිවල ඇසිටික් අම්ල ප්‍රතිශතය නිර්ණය කරයි.

පාඩම් සැලසුම් සඳහා උපදෙස් –

• පැළෑටි මගින් නිස්සාරණය කර ගත හැකි රසායන ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ ව ලබා ගෙන ඇති පෙර දැනුම විමසන්න.
• පැළෑටි යනු පුනර්ජනනය කළ හැකි අමු ද්‍රව්‍ය බව අවධාරණය කරන්න.
• එතනෝල් හා විනාකිරි පිළියෙල කර ගැනීමට යොදා ගත හැකි ශාක පිළිබඳ ව විමසන්න.
• අදාළ රසායනික ප්‍රතික්‍රියා යොදා ගනිමින් එතනෝල් හා විනාකිරි නිපදවීමට අදාළ පියවරවල් පැහැදිලි කරන්න.
• ශාක ද්‍රව්‍ය භාවිත කරමින් ජෛව ඩීසල් නිෂ්පාදන කරන ආකාරය පැහැදිලි කරන්න.
• අනාගතයේ ඇති විය හැකි ඉන්ධන අර්බුදයට පිළියමක් ලෙස ජෛව ඩීසල්වල වැදගත්කම සාකච්ඡා කරන්න.
• කුරුඳු කොළ භාවිත කර කුරුඳු තෙල් නිස්සාරණය කිරීමට යොදා ගන්නා හුමාල ආසවන ක්‍රමය පැහැදිලි කරන්න.
• සගන්ධ තෙල් විවිධ වර්ගයේ වාෂ්පශීලි සංඝටක අඩංගු මිශ්‍රණයක් ලෙස සැලකිය හැකි බව අවධාරණය කරන්න.
• සගන්ධ තෙල්වල ප්‍රයෝජන පැහැදිලි කරන්න.

ඇගයීම් හා තක්සේරුකරණය –

• පහත දී ඇති ආකාරයේ ප්‍රශ්නයකින් විනාකිරි සාම්පලයක ඇති CH₃COOH සාන්ද්‍රණය ගණනය කිරීමට ඇති හැකියාව අගයන්න.
• නිදසුන – දෙන ලද විනාකිරි සාම්පලයක දී ඇති උෂ්ණත්වයේ දී ඝණත්වය 1.05 gcm^-3 වේ. ඉන් 25.00 cm³ ගෙන 250 cm³ දක්වා තනුක කිරීමෙන් ලැබෙන ද්‍රාවණයෙන් 25 cm³ ක් ගෙන 0.1 moldm^-3  NaOH ද්‍රාවණයක් සමග අනුමාපනය කරන ලදී. බියුරෙට්ටු පාඨාංකය 16.0 cm³ ක් විය.
  1. විනාකිරි සාම්පලයක් ඇති CH₃COOH සාන්ද්‍රණය ගණනය කරන්න.
  2. එම සාම්පලයේ ඇති අම්ල ප්‍රතිශතය ගණනය කරන්න.
  3. මෙම අනුමාපනය සදහා සුදුසු දර්ශකයක් සදහන් කරන්න.

නිපුණතා මට්ටම 14.6 –

කාලච්ඡේද ගණන –

ඉගෙනුම් ඵල –

• වා තත්ත්ව හා ජල තත්ත්ව පරාමිති නම් කරයි.
• අම්ල වැසි පිළිබඳ රසායනය සහ එමගින් පරිසරයට ඇති වන
  බලපෑම පැහැදිලි කරයි.
• ප්‍රකාශ-රසායනික ධූමිකාව පිළිබඳ රසායනය හා එමගින්
  පරිසරයට ඇති වන බලපෑම පැහැදිලි කරයි.
• ඕසෝන ස්තරය ක්ෂය වීම හා එහි පාරිසරික බලපෑම පැහැදිලි
  කරයි.
• හරිතාගාර ආචරණය හා ගෝලීය උණුසුම පිළිබඳ රසායනය
  හා ඒවායේ පාරිසරික බලපෑම පැහැදිලි කරයි.
• වායු දූෂණය අවම කිරිමට අවශ්‍ය ආරක්ෂාකාරී ක්‍රියා මාර්ග
  විස්තර කරයි.

පාඩම් සැලසුම් සඳහා උපදෙස් –

• SO_x , NO_x , CO_x ,Cx H_x  හා අංශුමය ද්‍රව්‍ය වායුමය දූෂක සඳහා වන පරාමිතින් ලෙස හඳුන්වා දෙන්න.
• අම්ල වැසි පිළිබඳ ව පෙර දැනුම විමසන්න.
• අම්ල වැසි සඳහා හේතු වන වායුමය දූෂක (SO_x , NO_x) නම් කරන්න
• අදාළ රසායනික ප්‍රතික්‍රියා සලකමින් ඉහත දූෂක මගින් අම්ල වැසි ඇති වන ආකාරය
  පැහැදිලි කරන්න.
• අම්ල වැසි මගින් පරිසරයට සිදු වන බලපෑම සාකච්ඡා කරන්න. (අවශ්‍ය අවස්ථාවල දී
  අදාළ ප්‍රතික්‍රියා සඳහන් කරන්න).
• ප්‍රකාශ-රසායනික ධූමිකාව ඇති වීමට බලපාන සාධක සහ එය හඳුනා ගන්නා ආකාරය
  සලකමින් පැහැදිලි කරන්න.
• ඉහත ක්‍රියාවලියට අදාළ ප්‍රතික්‍රියා ලියා දක්වන්න.
• ප්‍රකාශ රසායනික ධූමිකාවෙන් පරිසරයට, ද්‍රව්‍යවලට හා මිනිසාගේ සෞඛ්‍යයට ඇති වන
  බලපෑම සාකච්ඡා කරන්න.
• ඕසෝන් ස්තරය නුනී වීම සම්බන්ධ රසායනය පැහැදිලි කරන්න.
• ඕසෝන් ස්තරය තුනී වීමට බලපාන වායු පිළිබඳ ව සාකච්ඡා කරන්න.
• ඕසෝන් ස්තරය තුනී වීම නිසා සිදු වන පාරිසරික බලපෑම සඳහන් කරන්න.
• හරිතාගාර ආචරණය පිළිබඳ ව පෙර දැනුම විමසන්න.
• හරිතාගාර වායු ඒවායේ තිබිය යුතු උපරිම මට්ටම ඉක්මවා යෑම නිසා ගෝලිය උණුසුම
  ඇති වන ආකාරය පෙන්වා දෙන්න.
• ගෝලීය උණුසුම නිසා පරිසරයට ඇති වන බලපෑම පැහැදිලි කරන්න.
• කර්මාන්ත නිසා සිදු වන වායු දූෂණය අවම කර ගැනීම සඳහා අනුගමනය කළ යුතු
  ආරක්ෂාකාරී ක්‍රියාමාර්ග සඳහන් කරන්න.

ඇගයීම් හා තක්සේරුකරණය –

• අම්ල වැසි, හරිතාගාර ආචරණය, ඕසෝන් ස්තරය තුනී වීම හා ප්‍රකාශ-රසායනික ධූමිකාව පිළිබඳ ව කරුණු ඉදිරිපත් කිරීමේ හැකියාව සිසුන් කණ්ඩායම් හතරකට බෙදීම මගින් අගයන්න (එක් කණ්ඩායමකට එක් මාතෘකාවක් බැගින්).

නිපුණතා මට්ටම 14.7 –

කාලච්ඡේද ගණන –

ඉගෙනුම් ඵල –

• pH උෂ්ණත්වය, සන්නායකතාව, ආම්ලිකතාව, කඨිනත්වය, ද්‍රාවිත ඔක්සිජන් (DO) හා රසායනික ඔක්සිජන් ඉල්ලුම (COD) වැහි ජලය පරාමිති නම් කරයි.
• දෙන ලද දූෂීත ජල සාම්පලයක pH උෂ්ණත්වය,
  සන්නායකතාව, කඨිනත්වය, අවිලතාව වැනි භෞතික පරාමිති
  වාර්තා කරයි.
• NO₃ ^– හා PO₃^–₄ නිසා සිදු වන සුපෝෂණය හා එහි ප්‍රතිඵලවිස්තර කරය.
• කාර්මික අපවාහවල ද්‍රවණය වී ඇති කාබනික දූෂක නම් කරයි.
• ද්‍රවිත කාබනික දූෂක නිසා ඇති වන බලපෑම් විස්තර කරයි.
• ජල දූෂණයට හේතු වන සුලබ බැර ලෝහ හා ඒවායින් සිදු
  වන පාරිසරික බලපෑම් පැහැදිලි කරයි.
• ද්‍රවිත ඔක්සිජන් (DO) රසායනික ඔක්සිජන් ඉල්ලුම (COD)
  මඟින් ජල දූෂණය හඳුනා ගන්නා ආකාරය පැහැදිලි කරයි.
• ආම්ලිකතාව/භාස්මිකතාව, තාප දූෂණය, අවිලතාව සහ
  කඨිනත්වය වැනි භෞතික පරාමිති යොදා ගනිමින් ජල දූෂණය
  පිළිබඳ ව පැහැදිලි කරන්න.
• කාර්මික අපවාහවල අඩංගු දූෂක අවම කිරීම සඳහා තනා ඇති
  පූර්වෝපාය විස්තර කරයි.
• මිරිදියෙහි ද්‍රවණය වී ඇති ඔක්සිජන් මට්ටම පරීක්‍ෂණාත්මක ව
  නිර්ණය කරයි.

පාඩම් සැලසුම් සඳහා උපදෙස් –

• සමහර අවස්ථාවල දී ජල මූල (පොකුණ, වැව්, ගංගා ආදී) පාසිවලින් වැසී යාමට හේතු
  මොනවා දැයි සිසුන්ගෙන් ප්‍රශ්න අසා කරුණු රැස් කරන්න.
• ද්‍රවිත ජලයේ ගුණාත්මක භාවය පරීක්ෂා කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා භෞතික පරාමිති
  ලෙස pH අගය, ආවිලතාව, කඨිනත්වය, සන්නායකතාව හා උෂ්ණත්වය ද රසායනික
  පරාමිති ලෙස DO හාCOD ද පැහැදිලි කරන්න.
• සුපෝෂණය ඇති වීමට හේතු වන අයන වර්ග හඳුන්වා දෙන්න.
• ජල මුලවලට ඉහත සඳහන් අයන එකතු වන ආකාරය සඳහන් කරන්න.
•  සුපෝෂණය නිසා පැන නඟින ගැටලු සාකච්ඡා කරන්න.
• කාර්මික ක්‍රියාවලින් මගින් නිදහස් වන අප ජලයේ අඩංගු වන ජල ද්‍රාව්‍ය කාබනික
  සංයෝග පිළිබඳ ව සාකච්ඡා කරන්න.
• ඉහත ක්‍රියාවලි මගින් පරිසරයට හා ජලයේ ගුණාත්මක භාවයට ඇති වන බලපෑම
  පැහැදිලි කරන්න.
• කර්මාන්තවලි පිට වන අප ජලයේ අඩංගු විය හැකි බැර ලෝහ පිළිබඳ ව පෙර දැනුම
  විමසන්න.
• බැර ලෝහ මගින් පරිසරයට හා මිනිසාගේ සෞඛ්‍යයට ඇති විය හැකි අහිතකර බලපෑම්
  පිළිබඳ ව සාකච්ඡා කරන්න.
• ද්‍රවිත ඔක්සිජන් (DO) හා රසායනික ඔක්සිජන් ඉල්ලුම (COD) මගින් ජල දූෂණය හඳුනා
  ගන්නා ආකාරය පිළිබඳ ව විස්තර කරන්න.
• ජල දූෂණය අවම කර ගැනීම සඳහා යොදා ගත හැකි ආරක්ෂාකාරී ක්‍රියා මාර්ග සාකච්ඡා
  කරන්න.

ඇගයීම් හා තක්සේරුකරණය –

• කණ්ඩායම් ක්‍රියාකාරකම් ලෙස පහත සඳහන් එක් එක් කර්මාන්ත මගින් සිදු වන
  පාරිසරික බලපෑම සහ ඒවා අවම කර ගන්නා අයුරු ඉදිරිපත් කිරීමේ හැකියාව අගයන්න.
  ■ හේබර් ක්‍රමයෙන් ඇමෝනියා නිෂ්පාදනය
  ■ ස්පර්ශ ක්‍රමයෙන් සල්ෆියුරික් අම්ලය නිෂ්පාදනය
  ■ පටල කෝෂ ක්‍රමයෙන් සෝඩියම් හයිඞ්රොක්සයිඞ් නිෂ්පාදනය
  ■ ඔස්වල්ඞ් ක්‍රමයෙන් නයිට්රික් අම්ලය නිෂ්පාදනය
  ■ සොල්වේ ක්‍රමයෙන් සෝඩියම් කාබනේට් නිෂ්පාදනය